1. TEZGÂH TÜRLERİ
|
|
Anadolu'da yaşayan çömlekçilikte biçimlendirme yöntemleri
ve bu yöntemlerle ilgili tezgâhları yedi ayrı türde izleyebiliriz.
|
|
|
Bu tezgâhta kil, düz bir tahta altlığın üzerinde elle bant usulü biçimlendirilir.
Kullanıldığı yerler:
Akpulat ve Ardıçlı köyleri (Gümüşhane,
Şiran ilçesi); Alişar köyü (Ordu, Mesudiye
ilçesi); Aliköse köyü (Kars, Tuzluca ilçesi);
Dölek köyü (Gümüşhane, Kale bucağı); Hıdırdudu
köyü (Ağrı, Merkez); Karabörk köyü (Giresun,
Alucra ilçesi); Koşapınar köyü (Erzurum,
Aşkale ilçesi); Sırın köyü (Urfa, merkez);
Yiğitbaşı köyü (Erzurum, Işpir ilçesi);
Zıramba köyü (Gaziantep, Oğuzeli ilçesi).
|
|
|
Bu tezgâhta kil, kilden yapılmış, altı sivri, döndürebilir bir tabağın
içine oturtulmuş, gene kilden yapılmış bir altlığın üzerinde, elle bant
usulü biçimlendirilir.
Kullanıldığı yerler:
Burgudere köyü (Elazığ, Palu ilçesi);
Gökeyüp köyü (Manisa, Salihli ilçesi,
Karataş bucağı); Gökçeayva ve Sorkun köyleri
(Eskişehir, Mahaliççık ilçesi); Uslu köyü
(Elazığ, Sivrice ilçesi).
|
|
|
Bu tezgâhta kil, milli ama henüz yataksız, elle döndürülebilen, tahtadan
yapılmış bir çarkla gene tahtadan yapılmış bir altlığın üzerinde elle,
bant usulü biçimlendirilir.
Kullanıldığı yerler:
Demiryurt köyü (Sivas, Zara ilçesi)
Küçüksu köyü (Kastamonu, merkez)
|
|
|
Bu tezgâhta kil, milli ama henüz yataksız, hem el hem ayakla döndürülebilen,
tahtadan yapılmış bir çarkla, kilden yapılmış bir altlığın üzerinde elle,
bant usulü biçimlendirilir.
Kullanıldığı yerler:
Günkırı (eski adıyla Kotni) köyü (Bitlis,
Çukur bucağı); Kavakbaşı (eski adıyla
Huyut) köyü (Bitlis, Mutki ilçesi)
|
|
|
Bu tezgâhta kil, el ya da ayakla döndürülebilen kısa milli, yataklı bir
çarkin üzerinde merkezkaç kuvveti yardımıyla elle çekilerek biçimlendirilir.
Kullanıldığı yerler:
Avanos ilçesi (Nevşehir); Kızılhisar
bucağı (Denizli, Acıpayam ilçesi); Kayapa köyü* (Balıkesir,
İvrindi ilçesi)
|
|
|
Bu tezgâhta kil, ayakla döndürülebilen uzun milli, yataklı bir çark üzerinde
merkezkaç kuvveti yardımıyla elle çekilerek biçimlendirilir.
Kullanıldığı yerler:
Adana; Akçaova köyü (Aydın, Çine ilçesi); Akköy köyü (Çanakkale, Ezine
ilçesi); Bardakçı köyü (Van, merkez); Beti köyü (Mardin, Midyat ilçesi);
Bodrum ilçesi (Muğla); Borçka* ilçesi (Artvin); Çanakkale;
Çağış köyü (Bolu, Gerede ilçesi); Çanaklı köyü (Burdur, Ağlasun bucağı);
Çivril ilçesi (Denizli); Diyarbakır; Doğanbey ilçesi*
(Konya); Doğanhisar ilçesi (Konya); Edirne; Gaziantep;
Gölbaşı ilçesi (Ankara); İsparta; İstanbul; Iğdır*;
Karadirek bucağı (Afyon, Sandıklı ilçesi); Kırklareli*;
Kınık köyü (Bilecik, Pazaryeri ilçesi); Mersin; Mustafakemalpaşa ilçesi
(Bursa); Peri ilçesi (Elazığ); Subaşı köyü, Samandağı ilçesi (Antakya); Şebinkarahisar
ilçesi (Giresun); Sivas; Sivaslı ilçesi (Uşak); Urganlı köyü (Manisa,
Turgutlu ilçesi); Tarsus ilçesi (İçel); Sille ilçesi (Konya); Simav ilçesi
(Kütahya); Kütahya Çinicileri.
|
|
|
Bu tezgâhta kil, uzun milli, yataklı bir çarkta, elle, merkezkaç kuvvet
yardımıyla çekilerek biçimlendirilir; ancak çarkın döndürülmesinde mile
bağlanmış dişli kolunu çeviren ikinci bir insan gücünden yararlanılır.
Kullanıldığı yerler:
Çorum; Merzifon ve Osmancık ilçeleri (Çorum); Şereflikoçhisar ilçesi (Ankara);
Tokat. Şimdilik pek az yerde de olsa artık insan gücünün yerini elektrik
motoru almaktadır. Kullanıldığı yerler: Malatya; Menemen ilçesi (İzmir);
Ünye ilçesi (Ordu).
|