V.3.3. Tezgah türü

DEMİRYURT KÖYÜ

(eski adıyla Tödürge; Sivas, Zara ilçesi)

[geri] [içindekiler] [ileri]


dürk ve  pırnaç

70 Çömlekçi tezgâhını oluşturan ögeler; (soldan sağa)
biçimlendirmede kullanılan ve "dürk" adı verilen çark; "pırnaç" adı verilen tahta modlaj kalemleri ve bir tas su.

haritaÜçüncü tür tezgâhla çalışan Köylerden birisi Sivas'ın Zara ilçesine bağlı ve buraya 12 km. uzaklıkta, 99 hanelik Demiryurt köyüdür. Köyde en çok 3 kadının bu işi yaz aylarında kısa bir süre yapması nedeniyle Demiryurt'ta bundan önceki Dölek, Uslu, Gökeyüp, Sorkun ve Gökçeayva köylerindeki gibi büyük bir üretim söz konusu değildir; ne var ki biçimlendirmede artık dürk adı verilen ve henüz yataksız olmasına karşın milli bir çark kullanılmaktadır. Üretimde de daha çok bir tür silo olarak kullandıkları küp yapımıyla ilgilenmektedirler.

örnekler

Demiryurt'ta yapılan işlerden örnekler (soldan sağa):
su küpü baş küpü; güveç; testi; ibrik; zahire küpü.

Kullandıkları toprak, gölün sağında bulunan köyün topraklığından alınan üç ölçü kızıl toprakla göl kenarından alınan bir ölçü kum kanşımından oluşur. Biçimlendirme, tahta altlıklar üzerinde gene bant usulü yapılmaktadır. Pişirim, yılda bir kez, turz adı verilen meydanda, köyde yapılan tüm işler toplanarak ortaklaşa yapılmaktadır. Bunun için, işlerin altına ve üstüne iki sıra tezek dizilmekte, tezeklerin üstü davar gübresiyle kaplanmakta ve tezekler bir kerıardan tutuşturulmaktadır. Pişirim, ateşin gece yaş davar gübresiyle kaplanması, gündüz tekrar açılmasıyla üç gün sürdürülür. Bunun nedeni, bu tür pişirimle işlerin daha sağlam olacağı kanısıdır. Gündüz, pişirim sırasında ateşin fazla alevli yandığı görülürse alevin üstüne yaş davar gübresi atılarak bu durum denetim altına alınır.

 

dürkünün başında

72. Demiryurt'lu Kamer Ün hanim, evinin mutfağında, dürkünün başında

küp ve sanatçısı

73. Demiryurt'ta bir küp ve sanatçısı

Demiryurt

74. Demiryurt köyünden bir görünüm


[geri] [içindekiler] [ileri]


Not:
Bu araştırma Güngör Güner tarafindan 1972-77 yılları arasında gerçekleştirilmiştir. O nedenle sayısal ve diğer veriler, o günün koşullarını yansıtmaktadır.