6. Tezgah türü

BODRUM

127 Bodrum'da sır hammeddesi öğütmeye yarayan bir dibek

Muğla'nın Bodrum ilçesinde bugün dört çömlekçi atölyesi bulunmaktadır. Bu sanat, Hasan Çanakçı adında Kızılhisar'lı bir çömlekçi ustası tarafından bundan 80 yıl önce Bodrum'a getirilmiş ve küçük çapta da olsa buraya yerleşmiştir. Yapılan işlerde ağırlık küp ve testiye verilmekle birlikte bunların yanında ufak vazo, (şekerlik, sigaralık gibi hediyelik eşyalar da yer almaktadır. Bodrum, Anadolu'da çömlekçilikle uğraşan yerler arasında Avrupa'ya resmen toprak ürünleri ihracâtı yapan tek yerdir.

Kullanılan kil Bodrum'a yarım saat uzaklıktaki tarlalardan bir yükü 15 TL. olmak üzere develerle getirilmekte, iyice kurutulup havuzlarda ıslatıldıktan sonra süzülerek biçimlendirme kıvamına gelinceye dek güneşte çektirilmektedir. Biçimlendirme artık ayakla çevrilebilen, yataklı ve bilyalı 6. tür tezgâhla yapılmaktadır. Ama bundan beş on yıl öncesine dek biçimlendirme, Kızılhisar'da olduğu gibi 5. tür tezgâhla, araba tekerleğinden bir çark kullanılarak yapılmaktaymış.

126 Bordum'da genç kuşaktan bir çömlekçi ustası

Pişirim, on iki – on dört saat, odun ateşiyle fırında yapılmakta ve bu işleme olgunlaştırma adı verilmektedir. Yapılan küplerin içleri, seyrek de olsa, boraks ve sülyen karışımı bir sırla sırlanmakta ve ikinci bir kez pişirilmektedir. Ayrıca fırından çıkan sıcak testi ve küplerin üzerine kireçli badanayla çeşitli süslemeler yapılmaktadır.

Bundan başka ilk pişirimleri yapılmış küçük vazo, şekerlik sigaralık gibi hediyelik eşyaların üstü, alıcı ülkenin isteği üzerine, tüm olarak şeytan minaresi adı verilen küçük deniz kabuklan kaplanmaktadır. Bu nedenle bu ürünlerin asıl toprak yapısı yozlaştırılmaktadır.

Bodrum'da çömlekçilikle ilgisi olmayan pek çok kadın, pişmiş toprak eşyaları alarak üzerine deniz kabukları yapıştırma işlemiyle uğraşmakta ve aile ekonomisine böylece katkıda bulunmaktadır.

128 Bodrum'da yapılan badana süslemeli işlerden örnekler: iki kulplu testi kokuman; küp; "ünüklü" testi.	129 Bodrum'da yapılan işlerin üzerine şeytan minarelerinin yapıştırılışı
130 Bodrum'da yapılan, şeytan minareleriyle kaplanmış hediyelik eşyalar

[geri] [içindekiler] [ileri]

Not:
Bu araştırma Güngör Güner tarafindan 1972-77 yılları arasında gerçekleştirilmiştir. O nedenle sayısal ve diğer veriler, o günün koşullarını yansıtmaktadır.